Vulkanen
Algemene Natuurwetenschappen

Bijkomende gevaren

De vulkaanuitbarsting zelf is niet altijd het meest gevaarlijk.
Gevaarlijker zijn vaak nog de aswolken, regen van stenen en de modderstromen.

Modderstromen kunnen ontstaan als een vulkaan een tijdje inactief is, dan ontstaat er een bergmeer. Als de vulkaan uitbarst wordt het water uit het bergmeer mee gestuwd, zo ontstaan er modderstromen.

Een modderstroom is erg gevaarlijk omdat het het snelste type is van een naar beneden stromende vloeibare massa. Ze zijn te vergelijken met puinstromen en lahars. Ze bereiken snelheden van 80 km/u. Vaak als mensen het zien aankomen, zijn ze al te laat. Omdat die modderstromen een erg hoge snelheid hebben.

Modderstromen verschillen van puinstromen en lahars door

  • hun waterinhoud (van leemachtige modder tot bijna vloeibare modder)
  • het materiaal (natte grond, zandig sedimenten en/of slib, vuil, rotspuin, vulkanische as, kleine planten en zelfs bomen)
  • lengte, totale massa en snelheid.

Hierboven zie je een brievenbus in een modderstroom.

Aswolken

Een aswolk is een wolk van vulkanische as die zich boven een uitbarstende vulkaan kan vormen. Aswolken zien we vooral in de beginfase van een vulkaanuitbarsting. Wanneer een vulkaan gedurende een lange periode uitbarst, verdwijnt de aswolk vaak lang voordat de vulkaan stopt met het uitstoten van lava. As is zeer schadelijk voor mensen. Vooral bij inademing. Ook is het schadelijk voor vliegtuigen. As van een vulkaan bestaat namelijk niet uit stof, maar uit verpulverde rotsblokjes, mineralen en glas. Dit kan grote schade toebrengen aan een vliegtuig. De as kan in de cabine worden gezogen, waardoor passagiers gevaar lopen en electronica wordt beschadigd. Het grootste gevaar ontstaat als vulkaanas in de motoren wordt gezogen. Dan kan een zogenoemde flame-out ontstaan: de as ‘verstopt’ de motoren waardoor ze stilvallen. Bovendien wordt het vliegtuig als het ware gezandstraald, waardoor grote beschadigingen kunnen optreden aan de romp, vleugels en ramen.

Pyroclastische stromen zijn ook erg schadelijk.

Een pyroclastische stroom of gloedwolk is een van de verwoestendste effecten van een vulkaanuitbarsting. De golven bestaan uit vaste of halfvloeibare lava, gas, rotsen en as. Ze kunnen temperaturen bereiken tot circa 850 °C en – afhankelijk van het volume materiaal, de verhouding vaste stof/gas en de hellingsgraad - snelheden tot circa 725 km/u. Hun grootte kan verschillen van enkele honderden kubieke meters tot enkele kubieke kilometers. De meeste golven zijn 10 km3 groot en kunnen enkele kilometers lang doorgaan.

Ontstaan

Een pyroclastische stroom ontstaat nadat tijdens een vulkaanuitbarsting, de grote wolk van magma en as die boven de vulkaan uitkomt, in elkaar stort. Sommigen ontstaan ook doordat een deel van de wanden van de vulkaan ontploft of wanneer de lava uit de krater spuit. De golf die dan van de wanden van de vulkaan afloopt, bestaat uit twee delen. Het eerste deel is het mengsel van lava, de rotsen en de as die over de grond glijden. Het tweede deel bestaat uit het gas en de rook die van het eerste deel oprijst. Dit geeft maakt de pyroclastische stroom zo karakteristiek.